MART AYI FARKINDALIK AYI
Trabzon İl Sağlık Müdürlüğü, Kolorektal Kanser (Kalın Bağırsak Kanseri) farkındalık ayı olan Mart’ta bu hastalığın oluşturduğu sorunlara dikkat çekti.
Dünya Sağlık Örgütü, Kolorektal Kansere dikkat çekmek amacıyla her yılın Mart ayını farkındalık ayı olarak ilan ederken, Trabzon İl Sağlık Müdürlüğü de bu kapsamda hastalığın meydana getirdiği risklere parmak basıyor.
KOLOREKTAL KANSERE DİKKAT
Kanser taramalarının en önemli basamaklarından birinin de farkındalık çalışmaları olduğunu belirten İl Sağlık Müdürlüğü, Mart ayının ‘Kolorektal Kanser Farkındalık Ayı’ olarak tüm dünyada ve ülkemizde kabul görerek çeşitli etkinliklerle farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalar yapıldığını aktardı.
Yayımladığı mesajda Kolorektal kanserin dünyada ve ülkemizde ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğuna dikkat çeken Trabzon İl Sağlık Müdürlüğü, Türkiye’de Sağlık Bakanlığının kanser istatistikleri kayıtlarına göre hem erkeklerde hem de kadınlarda üçüncü sırada yer aldığını belirtti.
Trabzon İl Sağlık Müdürlüğü’nden yayımlanan mesajda şu ifadelere yer verildi;
DÜNYADA 2 MİLYONA YAKIN HASTA VAR
“Dünya çapında 1 Milyon 849 Bin 518 kişiye (%10,2) kolorektal kanser tanısı konulurken, 880 Bin 792 kişi (% 9,2) söz konusu kanser nedeni ile hayatını kaybetmektedir. Kolorektal kanser erken evrede teşhis edildiğinde büyük ölçüde tedavi edilebilir bir hastalık olup kolorektal kanser tarama programlarının ilgili kanserin morbidite ve mortalitesine olumlu katkısı olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Kolorektal kanserlerin taranmasındaki temel amaç; ülke çapında oluşturulan ulusal bir tarama programını hedef popülasyona uygulayarak, kolorektal patolojileri henüz premalign veya erken evrede iken tespit etmek, etkin ve basit yöntemlerle tedavi etmek suretiyle de invazif kanser sıklığını, buna bağlı morbidite ve mortaliteyi düşürerek olası karmaşık ve pahalı tedavileri önlemektir. Gerek yaşam kalitesini arttırdığı gerekse de süresini uzattığı için tarama programı Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önerilen üç programdan birisidir.
ERKEN TEŞHİS VE MORAL OLUMLU ETKİLİYOR
Kolorektal kanserde erken teşhis ile mortalite ve morbidite azalmasının yanında; tedavi maliyetlerini de düşürecektir. Kolorektal kanseri erken evrede teşhis etmenin yolu ise hastalığı asemptomatik evrede tarama programları ile yakalamaktır. Ülkemizde kanser taramalarının yapılması ve dolayısıyla kanser vakalarına bağlı ölümleri azaltmak amacıyla Kolorektal Kanser Taraması Ulusal Standartları belirlenmiştir. 50-70 yaş arasında kadın ve erkek nüfusa Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) gaitada gizli kan kiti yardımıyla hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde 2 yılda bir ücretsiz olarak tarama yapılmaktadır. 50-70 yaş arasında her 10 yılda bir de kolonoskopi ile tarama önerilmektedir. Akabinde GGT pozitif olan kişiler uygun standartlarda kalite kriterlerine göre teşhis merkezlerimize yönlendirilmektedir. Ülkemizde %20-30 oranında kolorektal kanser taraması yapılmaktadır.
RİSK FAKTÖRLERİ
Kolorektal kanserinin değiştirilebilir risk faktörleri şunlardır:
Aşırı kilolu veya obez olmak.
Fiziksel olarak aktif olmamak
Fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et (sığır, kuzu, karaciğer ve benzerleri) tüketimi.
Sigara dâhil tütün ürünlerinin kullanımı.
Fazla alkol kullanımı!
Kolorektal kanserinin değiştirilemez risk faktörleri şunlardır:
İleri yaş
Kişinin kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsü olması
Kişinin inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif Kolit veya Crohn Hastalığı) öyküsü olması.
Ailede kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsü.
Kalıtsal bir sendromun olması
Tip 2 diyabet hastası olma.
BELİRTİLER
Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi.
Bağırsakta tam boşalmama hissi
Dışkıda kan (parlak ya da koyu kırmızı) veya dışkı renginde koyulaşma
Karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti
Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı
Güçsüzlük ve yorgunluk
TANI
Diğer kanserlerde olduğu gibi kolon kanserleri de iyice büyüyene kadar belirti vermezler. Bu nedenle amaç, daha kanser belirti vermezken tümörü ortaya koymak olmalıdır. Belirtiler gelişmeden önce bir kişinin kanser için taranması poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur. Poliplerin erkenden tanınıp çıkartılması, kolorektal kanserini önleyebilir. Erken tanı konulduğunda, kolorektal kanserin tedavisi daha etkin olabilir. Bu nedenle, 50 yaş üstündeki kişiler taranmalı ve kolorektal kanser için artmış riski olan kişiler ise daha erken tarama programına alınmalıdır.
Dışkıda gizli kan saptanıp kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş polip halindeki tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebildiği gibi kanser gelişmiş olan olgularda da erken teşhis ile yaşam süresi ve kalitesi artmaktadır.
TEDAVİ
Kolorektal kanserinde cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
KORUNMA
Kolorektal kanserini önlemek için atılması gereken en önemli adımlardan biri tarama olmakla birlikte aşağıdaki sağlıklı yaşam davranışlarını uygulamak da sadece kolorektal kanserinden korunmada değil birçok kanserden korunmada da önemlidir:
Sağlıklı kiloda kalmak ve bunu sürdürmek.
Taze meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek
Posa içeriği yüksek besinlerin tüketimini artırmak. Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar, sebze-meyvelerdir.
Günde 30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi)
Sigara ve alkol kullanmamak.”
