FETİHLER FATİHİ FATİH SULTAN MEHMET (1432-1481)
Çağ kapatıp, çağ açan 1500 yıllık imparatorluğun baş kentini alan, olmayacak zorlukları aşıp, Haliç’ten gemileri yürüten, Pontos krallığını sona erdiren Fetihler Fatihi, Fatih Sultan Mehmet...
Fatih Sultan Mehmet, 30 Mart 1432'de, Edirne'de doğdu. Babası, II.Murat, annesi Hüma Hatun'dur. Molla Gürani gibi ünlü bilginlerinden ders alarak yetişti. 1443’te, Manisa sancakbeyliğine atanır. II. Murat, oğlunun yetişmesi için bu atamayı yapmıştır.
II Murat, Balkanlar’da, Anadolu’da çeşitli sorunların yaşandığı bir ortamda Mehmet’i Edirne’ye çağırarak tahta geçirir. Ağustos 1444’te, 12 yaşında deneyimsiz bir çocuğun padişah olması, Osmanlılarla çatışma halinde olan devletleri umutlandırarak, Haçlı ordusu Tuna Irmağı'nı aşıp Varna’yı kuşattı. II. Murat, 10 Kasım 1444'te Varna Savaşı’nda Haçlı ordusunu bozguna uğrattı.
Savaştan sonra da II. Mehmet’i tahtta bırakarak Manisa’ya çekildi. Ancak II. Mehmet’in padişahlığı Türk soylu Çandarlı Halil Paşa ile yeni padişahı destekleyen devşirme kökenli Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşa arasında tartışma başlar. Bunun üzerine II Murat yeniden tahta çıkar.. Mehmet sancakbeyi olarak Zağanos Paşa ve Şihabeddin Paşa’yla birlikte Manisa'ya döndü. Bu dönemde Mehmet, 1448 ve 1450'deki Arnavutluk seferlerine katıldı. Babası ölünce de 18 Şubat 1451’de Edirne'de ikinci kez tahta çıktı. Fatih Sultan Mehmet tahta çağırdığı babasına 'eğer padişah sen isen ordunun başına geç, eğer padişah ben isem emrediyorum, ordunun başına geç.”
Bizans’ın başkenti İstanbul 29 Mayıs 1453 günü düştü. Bin yıllık Bizans İmparatorluğu'na son veren II. Mehmet, "Fatih" (fetih eden) unvanı aldı. Çağ kapatıp, çağ açan Fatih, ilk olarak Ayasofya’yı camiye çevirdi. İstanbul’u Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti yaptı. Kentin ticaret merkezi Galata’dan kaçmış olan Rumların ve Cenevizlerin dönmesini sağladı. Rum Patrikliği’nin yeniden açılmasına izin verdi; Yahudi hahambaşlığı ile Ermeni patrikliği kurdurdu. II. Mehmet İstanbul’u farklı dinlerden insanların bir arada yaşadığı, ticaret ve kültür merkezi olan bir başkent yapmayı amaçladı.
Fatih Sultan Mehmet yeni fetihlere imza attı. 1454-1455'te düzenlediği iki seferle Güney [Sırbistan]'ı, Ege Denizi'ndeki bazı önemli adaları Osmanlı topraklarına kattı. 1459'da Sırbistan Krallığı'nın ortadan kaldırdı. Bizans’ın son toprakları olan Mora’yı da 1460'ta ele geçirdi. Fatih aynı yıl Anadolu seferine çıktı. Cenevizlilerin önemli üslerinden Amasra'yı, Candaroğularının elindeki Sinop'u aldı. Pontos Devleti'nin (Trabzon İmparatorluğu) başkenti Trabzon'u 1461’de aldı. 1462'de yeniden Rumeli seferine çıktı.
Eflâk’ı Osmanlı Devleti'ne bağladı ve 1463'te Bosna'yı tamamen ele geçirdi. Aynı yıl Ege Denizi'ndeki Midilli Adası'nı alınca Venedik’le arası açıldı. Bu olay, 1479'a kadar sürecek olan savaşın da başlangıcı oldu. Fatih 1465'te Hersek'in büyük bölümünü, 1466'da da Arnavutluk'taki bazı kaleleri fethetti. Osmanlı Devleti'nin gelişen bu gücü karşısında Karamanoğulları, Mısır'daki Memlûklar ile Doğu Anadolu'daki Akkoyunlularla ittifak kurdu.
Fatih, 1466'da yeni bir Anadolu seferine çıktı. Karamanoğullarının başkenti Konya'yı ele geçirdi. Ama İstanbul'a dönünce Karamanoğulları, Osmanlılara geçen yerleri geri aldı. Osmanlı Veziri Gedik Ahmed Paşa 1471'de Karamanoğullarını bir kez daha yenilgiye uğrattı. Akkoyunlular, Karamanoğullarını desteklemeyi sürdürünce, Fatih Sultan Mehmet’te Akkoyunlularla hesaplaşmaya karar verdi. 11 Ağustos 1473'te Otlukbeli Savaşı’nda Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ı ağır bir yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl da Karamanoğulları beyliğini ortadan kaldırdı.
Fatih Sultan Mehmet 1477'de Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı. 1478'de Arnavutluk seferinde topraklarına yeni topraklar kattı. 1479'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa sona verdi. Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti. Fatih Venedik'le anlaşmaya varınca, İtalya'nın öteki önemli kent devletlerine savaş açtı. 1480'de İtalya'nın güneyindeki Otranto limanını ele geçirdi. Otranto, Roma'ya giden yolda bir köprübaşı olduğu için bu olay Avrupa’da büyük yankı uyandırdı. Fatih 1481’de, Anadolu’ya yeni bir sefere çıktı. Yolun başında hastalandı ve 3 Mayıs 1481’de Gebze'deki ordugâhında öldü. Gut hastalığından öldüğü sanılmakla birlikte, zehirlendiği de söylenir. Ölümünden sonra oğlu Bayezıt tahta çıktı.