Maçka´nın Köklü Ailelerinden Eyüboğlu Ailesinin Tarihi Yazıldı
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tarih Bölümü´nde, Prof. Dr. Selim Karahasanoğlu danışmanlığında,?Eyüboğlu: Bir Aile Tarihi İncelemesi? başlıklı yüksek lisans tezi, Emre Eken tarafından 21 Ocak´ta başarıyla savunuldu ve Prof. Dr. Mehmet Hacısalihoğlu ile Doç. Dr. İsmail Hakkı Kadı´nın da dahil olduğu jüri tarafından kabul edildi. Tezde, Maçka´da Osmanlı döneminde ayanlık faaliyetlerinde bulunan Eyübzâdelerin/Eyüboğullarının tarihi ele alındı. Emre Eken, aile tarihini aydınlatmak üzere Osmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivi´ndeki kayıtlar başta olmak üzere aileye dair ulaşabildiği tüm belge ve görselleri başarıyla kullandı.
Eken, Maçka ve Trabzon´da ailenin mezarlıklarını ziyaret etti, Osmanlı dönemi mezar taşlarını fotoğrafladı, transkribe ederek teze koydu. Ailenin önde gelen ve yaşlı bireyleriyle sözlü tarih gerçekleştirdi.
Ailenin öne çıkan isimlerinden ressam-şair Bedri Rahmi Eyüboğlu´nun Kanadalı gelini Hughette Eyüboğlu, elindeki Bedri Rahmi´nin dedesi Mehmet Hamdi Eyüboğlu´nun hatıratını ilk kez Eken ile paylaştı ve bu kıymetli metin, tezin ek kısmında yayımlandı. Bizzat bir Eyübzâde tarafından kaleme alınıyor olması ve ailenin Osmanlı dönemi faaliyetlerine dair ilk elden bir anlatı olması yönüyle hatırat,tezi son derece özgün kılmaktadır. Osmanlı literatüründe birinci ağızdan anlatılar yahut ben-anlatıları olarak tarif edilen bu tür malzemenin nadirliği göz önüne alındığında hatıratın kamuoyu ile paylaşılması ayrı bir önem kazanmaktadır. Metin ayrıca bir dava vekilinin elinden çıkmış olması münasebetiyle, hukuk tarihi çalışmaları için de mühimdir.
Hughette Eyüboğlu´nun uzun yıllardır emek verdiği Eyüboğlu aile şeceresi de ilk defa tezle kamuoyu ile buluştu. Eyüboğlu Vakfı Başkanı Yakup Eyüboğlu ile koordineli olarak şecereye son hali verildi, son derece başarılı bir baskı ile tezin sonuna eklendi.
Karahasanoğlu, kendi ailesinin tarihine dair bir inceleme esnasında, Maçka´nın tarihinin aydınlatılması noktasında Eyüboğlu ailesinin önemini kavradığını, Maçka Müslim Nüfus Defteri 1 numarada Maçka ayanı olarak bir Eyübzade´nin kayıtlı olduğunu farkettiğini, Osmanlı´nın son dönemleri, Cumhuriyetin ilk evrelerinde de ailenin tarihi kayıtlarda görünürlüğünün yüksek olduğunu ifade etti ve aile üzerine o güne kadar derli toplu bir çalışma olmadığını gördüğünü belirtti. Bir öğrencisine ailenin tarihini yazdırmaya da o dönemde niyetlendiğini kaydetti. ?O dönemde lisansüstü derslerimi almakta olan Emre Eken, bu konuya ilgi duymuş ve iyi bir tez ortaya koymak için büyük çaba harcamıştır,? dedi.
Maçka tarihi üzerine gerçekleştirilmiş fazla çalışma bulunmuyor. Maçka´nın tarihinin aydınlatılması noktasında, ilçenin tarihinde mühim bir yer işgal eden Eyüboğlu ailesinin tarihine ilişkin bu çalışmanın önemli katkı vereceğini düşünüyoruz. Eyüboğlu ailesi sadece yerel ölçekte değil, Türk ve dünya tarihi, kültürü ve sanatı noktasında mühim bir yer işgal etmektedir. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Sabahattin Eyüboğlu, Mualla Eyüboğlu Türk kültür ve sanat dünyasına mal olmuş isimlerdir. Sırf bu açıdan bile ailenin tarihi fevkalade önemlidir.
Çalışmanın Türkiye´de henüz gelişme safhasını idrak eden aile tarihi çalışmalarına bir katkı olmasını ümid ediyoruz.
